ਝੋਨੇ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੈਦਾਵਾਰ ਲਈ ਖੇਤੀ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਲਾਹ
Published on: 22-Jul-2025
Updated on: 22-Jul-2025
ਫਸਲਾਂ
ਅਨਾਜ ਫਸਲ
Table of Contents
ਝੋਨੇ ਦੀ ਖੇਤੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਆਮਦਨ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰੀ ਵਧੀਆ ਪੈਦਾਵਾਰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਧਾਨ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸੰਬੰਧੀ ਕਈ ਅਹੰਕਾਰਕ ਸੁਝਾਅ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ।
ਜੇਕਰ ਕਿਸਾਨ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੀਜਾਂ ਦਾ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਲਾਜ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਨਾ ਸਿਰਫ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਫ਼ਸਲ ਵੀ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਝੋਨੇ ਦੀ ਵਧੀਕ ਪੈਦਾਵਾਰ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਉਪਾਅ
1. ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰੋ
ਝੋਨੇ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤ ਦੀ ਵਧੀਆ ਜੁਤਾਈ ਕਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਮਿੱਟੀ ਨਰਮ ਹੋ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਬੀਜ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੰਕੁਰਤ ਹੋ ਸਕਣ। ਖੇਤ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਹਰ ਇੱਕ ਕੱਠੇ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 1.5 ਕਿਲੋ ਡੀਏਪੀ (DAP) ਅਤੇ 2 ਕਿਲੋ ਪੋਟਾਸ਼ ਮਿਲਾਓ। ਇਹ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਇਸਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, 10 ਕਿਲੋ ਵਰਮੀ ਕੰਪੋਸਟ, 2-3 ਕਿਲੋ ਨੀਮ ਦੀ ਖਲ ਅਤੇ ਸੜੀ ਹੋਈ ਗੋਬਰ ਦੀ ਖਾਦ ਮਿਲਾ ਕੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਜੈਵਿਕ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮਿਲਾ ਕੇ ਖੇਤ ਨੂੰ ਸਮਤਲ ਕਰੋ ਅਤੇ ਬੀਜ ਬਿਜਣ ਲਈ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਕਿਆਰੀਆਂ ਤਿਆਰ ਕਰੋ।
2. ਬੀਜ ਇਲਾਜ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?
ਬੀਜਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਹ ਫ਼ਫ਼ੂੰਦ, ਕੀਟ ਅਤੇ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਬਚੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅੰਕੁਰਣ ਦਰ ਵੀ ਵਧੀਆ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਧਾਨ ਦੇ 30 ਕਿਲੋ ਬੀਜਾਂ ਲਈ 100 ਗ੍ਰਾਮ ਕਾਪਰ ਆਕਸੀਕਲੋਰਾਈਡ ਅਤੇ 6 ਗ੍ਰਾਮ ਸਟ੍ਰੈਪਟੋਸਾਈਕਲਿਨ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ 5-6 ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਭਿੱਜੋ।
ਕੀੜਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ 250 ਮਿਲੀਲਿਟਰ ਕਲੋਰਪਾਈਰੀਫੌਸ (20% ਘੋਲ) ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ। ਇਲਾਜ ਹੋਏ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਛਾਂਦਾਰ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਸ਼ੀਟ ‘ਤੇ ਫੈਲਾਓ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੀਲੇ ਬੋਰੇ ਨਾਲ ਢੱਕੋ।
3. ਘਾਹ ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਬੂਟਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ
ਝੋਨੇ ਦੀ ਨਰਸਰੀ ਵਿੱਚ ਉੱਗਣ ਵਾਲੇ ਜੰਗਲੀ ਬੂਟੇ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ ਪਾਇਰਾਜੋਸਲਫ਼ਯੂਰਾਨ ਈਥਾਈਲ ਨਾਂਕ ਰਸਾਇਣਕ ਚੂਰਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਇਸਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲ ਕੇ ਰੇਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਓ ਅਤੇ ਨਰਸਰੀ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ। ਇਹ ਜੰਗਲੀ ਬੂਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਕੁਰਣ ਨੂੰ ਰੋਕੇਗਾ ਅਤੇ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਮਿਲੇਗਾ।
4. ਸਰਕਾਰੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਲਵੋ
ਜੇ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿਸਾਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਫ਼ਸਲ ਬੀਮਾ ਯੋਜਨਾ ਵਰਗੀਆਂ ਸਕੀਮਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹ ਉਪਾਅ ਅਪਣਾਕੇ ਕਿਸਾਨ ਨਾ ਸਿਰਫ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਡਰੇਕ ਦੀ ਖੇਤੀ
25-Mar-2025
ਰਾਜਮਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਸੰਬੰਧਿਤ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਣੋ ਇੱਥੇ
28-Feb-2025
ਅਮਰੂਦ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰਪੂਰਵਕ ਜਾਣਕਾਰੀ
26-Feb-2024
ਪੇਠੇ ਦੀ ਖੇਤੀ ਸੇ ਤੂੰਜੁੜੀ ਸੰਪੂਰਨ ਜਾਣਕਾਰੀ
25-Feb-2024
ਖੀਰੇ ਦੀ ਉੱਨਤ ਖੇਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਜਰੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
18-Feb-2024
ਕਪਾਹ ਦੀਆ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ
17-Feb-2024
