ਮਾਰਚ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮ
ਹਾੜੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਮਾਰਚ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਪੱਕ ਕੇ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਸਮੇਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣੋਗੇ ਕਿ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਕੰਮ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਦਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ
ਮਾਰਚ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਛੋਲੇ, ਮਟਰ ਅਤੇ ਮਸੂਰ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਛੋਲਿਆਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿੱਚ ਬੋਰਰ ਕੀੜਿਆਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਮਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਨਰਮ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਰਸ ਚੂਸ ਕੇ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕੀੜੇ ਦੇ ਰਸਾਇਣਕ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ 1 ਲੀਟਰ ਮੋਨੋਕਰੋਟੋਫੋਸ ਨੂੰ 600-800 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲ ਕੇ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ ਜਾਂ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ 250 ਮਿਲੀਲਿਟਰ ਐਮਾਮੇਕਟਿਨ ਬੈਂਜੋਏਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਮਸੂਰ ਦੇ ਫੱਲਾਂ 'ਤੇ ਇਸ ਕੀੜੇ ਦੇ ਅਸਰ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਫੈਨਵੈਲੇਰੇਟ ਰਸਾਇਨ ਨੂੰ 750 ਮਿਲੀਲੀਟਰ ਜਾਂ ਮੋਨੋਕ੍ਰੋਟੋਫਾਸ ਨੂੰ 1 ਲੀਟਰ ਨੂੰ 600-800 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲਕਰ ਛਿੜਕ ਦੇ। ਸਾਥ ਹੀ, ਮੱਟਰ ਅਤੇ ਮਸੂਰ ਦੀ ਖੇਤੀ 'ਚ ਚੇਪਾ ਕੀੜੇ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮੇਲਾਥਾਇਨ ਨੂੰ 50 ਈ.ਸੀ ਦੀ 2 ਲੀਟਰ ਮਾਤਰਾ ਜਾਂ ਫਾਰਮੈਥਿਯਾਨ ਨੂੰ 25 ਈ.ਸੀ ਦੀ 1 ਲੀਟਰ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ 600-700 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਕਰ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿੱਚ ਛਿੜਕਾਵ ਕਰੋ।
ਉੜਦ ਅਤੇ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਵੀ ਮਾਰਚ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਭਾਵ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੂੰਗ ਅਤੇ ਉੜਦ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ ਜੋ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਬੀਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉੜਦ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ: ਅਜ਼ਾਦ ਉੜਦ, ਪੰਤ ਉੜਦ 19, ਪੀਡੀਯੂ 1, ਕੇਯੂ 300, ਕੇਯੂ 479, ਐਲਯੂ 391 ਅਤੇ ਪੰਤ ਉੜਦ 35। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੂੰਗੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਮੇਹਾ, ਮਾਲਵੀਆ, ਜਾਗ੍ਰਤੀ, ਸਮਰਾਟ, ਪੂਸ਼ਾ ਵੈਸਾਖੀ ਅਤੇ ਜੋਤੀ ਆਦਿ।
ਕਣਕ ਅਤੇ ਜੌ
ਇਸ ਸਮੇਂ ਕਣਕ ਅਤੇ ਜੌ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਟੈਮ ਸਰ ਸਿੰਚਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਗੇਹੂਂ ਅਤੇ ਜੌ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ 15-20 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ 'ਤੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਲਗਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਸਿੰਚਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਕਦੇ ਤੇਜ ਹਵਾਵਾਂ ਦੌਰਾਨ ਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਤੇਜ ਹਵਾਵਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸਿੰਚਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਤੋਂ ਫਸਲ ਦੇ ਗਿਰਨ ਦਾ ਖਤਰਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਬਦਲਤੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਕਣਕ ਅਤੇ ਜੌ ਵਿੱਚ ਪੀਲਾ ਰਟੂਆ ਰੋਗ ਹੋਣੇ ਦੀ ਜਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇ ਗੇਹੂਂ ਦੀ ਫਸਲ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਪੁਸਕਰਮ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਤਾਂ ਉਹਨੂੰ ਤੋੜਕਰ ਫੇਂਕ ਦੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਦੱਬ ਦੇ।
ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਕਾਰਨ ਕਣਕ ਦੇ ਪੀਲੇ ਪੱਤੇ ਕਾਲੀਆਂ ਧਾਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਪੀਕੋਨਾਜ਼ੋਲ 25 ਈਸੀ 1% ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਬਿਮਾਰੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫੈਲੇ ਤਾਂ ਦੁਬਾਰਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਰਨਾਲ ਬੰਟ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਰਸਾਇਣਕ ਦਵਾਈ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿੱਚ ਐਫਿਡ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ 2 ਮਿਲੀਲਿਟਰ ਡਾਇਮੇਥੋਏਟ ਜਾਂ 20 ਗ੍ਰਾਮ ਇਮੀਡਾਕਲੋਪ੍ਰਿਡ ਨੂੰ 1000 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲ ਕੇ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਸੰਕ੍ਰਮਣ ਗੰਭੀਰ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਦੁਬਾਰਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਗਰੀਸ਼ਮਕਾਲ ਦੀ ਚਾਰਾ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਬੋਆਈ
ਪਸੂਆਂ ਲਈ ਚਾਰੇ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗਰੀਸ਼ਮਕਾਲ ਵਿੱਚ ਚਾਰਾ ਫਸਲਾਂ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਗਵਾਰ, ਲੋਬੀਆ, ਜੋਵਾਰ, ਮੱਕਾ ਅਤੇ ਬਾਜਰਾ। ਇਸ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਚਾਰਾ ਫਸਲਾਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਗਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਚਾਰਾ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਅਚਛੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਬੀਜ ਚੁਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬੋਆਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸਾਨ ਬੀਜ ਦਾ ਉਪਚਾਰ ਕਰ ਲੈ। ਬੀਜ ਉਪਚਾਰ ਲਈ ਕਿਸਾਨ 1 ਕਿਲੋ ਬੀਜ ਵਿੱਚ 2.5 ਗ੍ਰਾਮ ਥੀਰਮ ਅਤੇ ਬਾਬੀਸਟੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਬਰਸੀਮ ਵਿੱਚ ਬੀਜ ਉਤਪਾਦਨ
ਬਰਸੀਮ ਇੱਕ ਚਾਰਾ ਫਸਲ ਹੈ, ਜੋ ਮੁੱਖਿਆਂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਚਾਰੇ ਲਈ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਰਚ ਦੇ ਦੂਜੇ ਹਫਤੇ ਤੋਂ ਬਰਸੀਮ ਦੀ ਕਟਾਈ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਬਰਸੀਮ ਦਾ ਬੀਜ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਨ ਖਤਮ ਹੋਣੇ ਦੇ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਬਰਸੀਮ ਵਿੱਚ ਫੂਲ ਆਏ ਅਤੇ ਉਸ 'ਚ ਦਾਣਾ ਨ ਪੜੇ ਤਾਂ ਤੱਕ ਉਸ 'ਚ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਬਰਸੀਮ ਵਿੱਚ ਦਾਣਾ ਪੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੌਧੋਂ 'ਤੇ ਸੂਕਮ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਛਿੜਕਾਵ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਬੀਜ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੈਦਾਵਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬਰਸੀਮ ਵਿੱਚ ਫੂਲ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ 'ਚ ਖਰਾਬੀਆਂ ਵੀ ਦੇਖਣੀ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਖਰਾਬੀਆਂ ਦੇ ਪੌਧਾਂ ਨੂੰ ਉਸੀ ਸਮੇ ਉਖਾੜ ਕਰ ਫੇਂਕ ਦੇ।
ਗੰਨੇ ਦੀ ਬਿਜਾਈ
ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਾਰਚ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਗੰਨੇ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਗੰਨੇ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਲਈ ਗੰਨੇ ਦੇ ਬੀਜ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਦਾ ਰੋਗ ਮੁਕਤ ਰਹਿਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਪੇਡੀ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਲੱਗਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗੰਨੇ ਦੇ ਬੀਜ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰੋ। ਬੀਜ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਗੰਨੇ ਦੇ ਬੀਜ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਨੂੰ 2 ਗ੍ਰਾਮ ਬੈਬਿਸਟਨ ਵਿੱਚ 15 ਮਿੰਟ ਲਈ ਭਿਓ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਰਬੀ ਫਸਲ ਦੀ ਕਾਟਾਈ ਬਾਅਦ, ਕਿਸਾਨ ਭੂਮੀ ਦੀ ਊਰਵਾਰਕਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਹਰੀ ਖਾਦ ਵਾਲੀ ਫਸਲਾਂ ਬੋਆਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਰੀ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਡੈਂਚਾ, ਸਨਈ, ਲੋਬੀਆ ਅਤੇ ਗਵਾਰ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹਰੀ ਖਾਦ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦਲਹਣੀ ਫਸਲਾਂ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਫਸਲਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਭੌਤਿਕ ਡਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਨਾਲ ਸਾਥ ਸਾਥ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਜੀਵਾਂਸ਼ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵੀ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਹਰੀ ਖਾਦ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਾਲ ਦੂਜੇ ਫਸਲ ਵਿੱਚ ਕਮ ਖਾਦ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।
